നിറങ്ങളുടെ ശിലാലിഖിതങ്ങള്‍

ആത്മാവിന്റെ പരിഭാഷകള്‍ (സിനിമ, കവിത, സംഗീതം)
Part-2
ഭാഗം 35

ഡോ. രോഷ്നി സ്വപ്ന

 

ഒരു വെളുത്ത പ്രതലം.
ഒരു നീണ്ടകത്തി. വെളുപ്പിലേക്ക് പടരുന്ന ചുവന്ന നിറം.
ചോരയാവാം.

തവിട്ടുപടർന്ന താളുകൾ. പ്രാചീന ലിഖിതങ്ങൾ കൊത്തിവെച്ച ഒരു ശിലയിലേക്ക്
വെയിൽ വന്നു വീഴുന്നു. കറുത്ത മുന്തിരികൾക്കു മേൽ പതിയെ നീങ്ങിവരുന്ന ഒരു കാൽപ്പാദം. അതിനടിയിൽപ്പെട്ട്
ചതഞ്ഞു പോകുന്ന മുന്തിരികൾ
പിടയുന്ന ഒരു മീൻ.
ഒരു മീൻ
പിന്നീട് രണ്ടാവുന്നു.
മൂന്നാവുന്നു.

ആവർത്തിച്ചുവരുന്ന പുസ്തകത്താളിന്റെ ദൃശ്യം. കള്ളിമുള്ളുകൾ.

I am the man whose life
and soul are torment

പതിയെ കടന്നുവരുന്ന ആഖ്യാനം. സെർജി പരഞ്ജ്‌നോവിന്റെ “കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സ് ” ആരംഭിക്കുന്നത് ഇങ്ങനെയാണ്. ഒരു ചാപ്പലിനെ തലകുത്തനെ നോക്കുന്ന കുട്ടിയെയാണ് അടുത്ത ഷോട്ടിൽ കാണുക. അവന്റെ കാഴ്ച്ചയിൽ ചാപ്പലിന്റെ ഉയരം നമ്മെ പിടി കൂടുന്നു.

1712 മുതൽ 1295 വരെ ജീവിച്ചിരുന്ന അർമേനിയെൻ കവിയും സംഗീതജ്ഞനുമായ
സായത് നോവയുടെ കവിതകളും സംഗീതവും ആസ്പദമാക്കിയാണ് സെർജി പരഞ്ജ്നോവ് ദി കളർ ഓഫ് പോമൻ ഗ്രേറ്റ്സ് സംവിധാനം ചെയ്തത് റഷ്യൻ അവാങ് ഗാർഡ് മൂവ്മെന്റിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പ്രാതിനിധ്യമാണ്
ഈ ചിത്രം.

സയത് നോവയുടെ പേരിനെച്ചൊല്ലി നിരവധി ചർച്ചകളും വ്യാഖ്യാനങ്ങളും വന്നിട്ടുണ്ട്.. സംഗീതത്തിന്റെ ദേവൻ, സംഗീതത്തിന്റെ ചക്രവർത്തി എന്നിങ്ങനെ വിശേഷണങ്ങൾ ഏറെ.! സായത് നോവ ജീവിച്ചിരുന്നത് പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട അടയാളങ്ങൾ ആസ്പദമായാണ് ഈ ചലച്ചിത്രം നിർമ്മിച്ചിട്ടുള്ളത് സായത് നോവയുടെ കവിതകളുടെ സത്ത ക്യാമറയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ സർജിപരനോവ് പരമാവധി ശ്രമിച്ചു. ഒരർത്ഥത്തിൽ ഇതൊരു ജീവചരിത്ര സിനിമയാണ് എന്ന് പറയാം എങ്കിലും ആഖ്യാനശൈലിയിൽ സംവിധായകന്റെ മികവ് വെളിപ്പെടുത്തുന്ന വിധം ദൃശ്യപരതയും സംഗീതാത്മകതയും കലർത്തി മികച്ചൊരു കാവ്യ ദർശനത്തെ ഈ സിനിമ നമ്മുടെ മുന്നോട്ടു വരുന്നു. അർമേനിയയുടെ സാംസ്കാരിക ചരിത്രത്തിലെ അതിസുന്ദരമായ മിനിയേച്ചറുകൾ ആണ് ഈ ചിത്രത്തിൽ ഉടനീളം ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. നിറങ്ങളും സംഗീതവും ദൃശ്യങ്ങളും ദൃശ്യങ്ങൾക്ക് ആവശ്യമുള്ള ഘടകങ്ങളും കലർന്ന സർജി പരഞ്ജ്നോവിന്റെ ഡയറക്ടോറിയൽ ആസ്പെക്ട് എന്നത് ഒരേസമയം ലളിതവും സങ്കീർണവുമാണ്.

“ആരംഭത്തിൽ
ദൈവം
സ്വർഗ്ഗവും ഭൂമിയും
സൃഷ്ടിച്ചു.
ആറാം നാൾ
ദൈവം പറഞ്ഞു
ഇനി ദൈവത്തിന്റെ മുഖച്ഛായയുള്ള
മനുഷ്യരെ
സൃഷ്ടിക്കാം.
ദൈവം
സ്വന്തം
മുഖച്ഛായയിൽ
മനുഷ്യനെ സൃഷ്ടിച്ചു.
പിന്നീട് ദൈവം
മൺതരികളിൽ നിന്ന് ഒരുവനെ സൃഷ്ടിച്ചു.
അവന്റെ നാസാരന്ധ്രത്തിലേക്ക്
ജീവന്റെ ശ്വാസം
ഊതി വിട്ടു.
മനുഷ്യൻ ജീവൻ വെച്ചു. ദൈവം ആ മനുഷ്യനെ ഏദനിലേക്ക് അയച്ചു മണ്ണിലേക്ക്-
തോട്ടം സൂക്ഷിപ്പുകാരനായിരിക്കാൻ ദൈവം മനുഷ്യനോട് ആജ്ഞാപിച്ചു”

സെർജിയുടെ സിനിമ തുടങ്ങുമ്പോൾ അനുഭവപ്പെടുന്ന ജീവന്റെ സ്പർശം സിനിമ മുഴുവനും പരന്നു കിടക്കുന്നു.

പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അർമേനിയൻ കവിയുടെ കഥ ചിത്രീകരിക്കുന്ന സിനിമ ഒരു ജീവചരിത്രമല്ല, കവിയുടെ കവിതകളെക്കുറിച്ചുള്ള ദൃശ്യ കവിതയായാണ് അനുഭവപ്പെടുക . പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അർമേനിയയെയും കവിയുടെ യാത്രയെയും ചിത്രീകരിക്കാൻ സിനിമ ധാരാളം പ്രതീകാത്മകതകളും രൂപകങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഇത് സിനിമയെ മികച്ച കാവ്യാനുഭവവും അനുഭൂതിയുമാക്കുന്നു. പ്രത്യേക കഥാതന്തു ഇല്ലെങ്കിലും, “കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സ്” വികാരനിർഭരമായ ദൃശ്യഭാഷയാൽ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. വ്യക്തമായ ഭാഷയും കഥപറച്ചിലും ഉപയോഗിക്കുന്നതിനുപകരം, കവിയുടെ ആത്മീയ ലോകത്തെ ചിത്രീകരിക്കാൻ സിനിമ കവിതയെ ഉപയോഗിക്കുന്നു.

1968-ൽ പ്രാഗ് വസന്തത്തിന്റെ ലോകത്തെ നടുക്കിയ സംഭവങ്ങൾക്കിടയിലാണ്
കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സ് വിഭാവനം ചെയ്തത്. രാഷ്ട്രീയം സിനിമയ്ക്ക് നിഷിദ്ധമായപ്പോൾ, കലാകാരന്റെ സർഗ്ഗാത്മകതക്ക് മേൽ അനുകമ്പ നിറഞ്ഞ സ്വരങ്ങൾ വന്നു വീണു. പരഞജ്നോവിന്റെ പാരമ്പര്യേതരവും അതുല്യവുമായ സമീപനം, കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സിന്റെ തുടക്കം മുതൽ ദൃശ്യമാണ്.
അത് സിനിമയെ ഏറെ പ്രസക്തമാക്കുകയും ഒരു ഘട്ടത്തിൽ സോവിയറ്റ് ശീതയുദ്ധത്തിലെ ഏറ്റവും മികച്ച ചിത്രങ്ങളിലൊന്നായി നിരൂപകർ വാഴ്ത്തുകയും ചെയ്തു.

പരഞ്ജനോവിന്റെ മാസ്റ്റർപീസിൽ, രണ്ട് പേരുകൾ ഉൾപ്പെടുത്താൻ സാധിക്കും. പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും പ്രശസ്തനായ കവിയായ സയാത്ത് നോവയാണ് അവരിൽ ഒരാൾ. സയത്തിൽ നിന്നാണ് ദ കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സ് വരുന്നത്. ശാശ്വതമായ ഒരു നീണ്ട സ്വപ്നത്തിൽ വ്യക്തിപരമായ മുൻഗണനകളും സ്വകാര്യ തത്ത്വചിന്തകളും ലയിപ്പിച്ച പരജനോവ് തന്നെയാണ് മറ്റൊരു കവി. ഈ നീണ്ട യാത്ര സയത് നോവയിൽ നിന്നുള്ള കാവ്യാത്മകമായ പൈതൃകമാണ്. എന്നാൽ അതിന്റെ കലാത്മകമായ ആത്മീയ ഊർജ്ജം പരഞ്ജനോവിന്റേതാണ്.

സിനിമയിൽ പരഞ്ജനോവ് ഒരു സ്ഥാപനപരമായ യാഥാർത്ഥ്യത്തെ അവതരിപ്പിക്കുന്നു. സ്വതന്ത്രമെന്നു തോന്നുന്ന ഈ രാജ്യത്ത്, എല്ലാവരും അവനവന്റെ സ്ഥാനത്താണ്; ഓരോരുത്തരും അവരവരുടേതായ രീതിയിൽ, അവരവരുടെ കർത്തവ്യങ്ങളിൽ ശ്രദ്ധാലുക്കളാണ്. അവർ സ്വന്തം തടിഗോവണിയിൽ കയറുകയും ഇറങ്ങുകയും ചെയ്യുന്നു. അവർ ഡൈയിംഗ് വാട്ടുകളിൽ നിന്ന് ഒരു കഷണം തുണി എടുക്കുന്നു. അവർ അതത് മെഷീനുകളിൽ കറങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. കുതിരകൾക്ക് പോലും ഒരു നിശ്ചിത പാതയുണ്ട്. പരഞ്ജനോവിന്.ഇത് ചലനത്തിന്റെ സമാധാനപരമായ ഒരു അവസ്ഥയായി തോന്നാം, അതിലുപരിയായി, ഒറ്റ നിമിഷം, പാതി ഉറക്കത്തിൽ
ഒരു കാഴ്ച എന്ന നിലയിൽ ഒരു യുവാവ് വിദൂരത്തിലുള്ള ഒരു വ്യക്തിയിലേക്ക് നീങ്ങുന്നു. അധ്വാനം, വായന, സ്നേഹം കാണിക്കൽ, മാമോദീസ, കശാപ്പ്, യുദ്ധം, പ്രാർത്ഥന, മരണം പോലും – ഓരോ ഭാവവും യന്ത്രികമായ ഒരു ആചാരത്തിലൂടെ കടന്നുപോകുന്ന ചരിത്രപരമായി പ്രാധാന്യമുള്ള വ്യക്തികളാണ് ഇവരെന്ന് നമുക്ക് തോന്നാം . ഒരുപക്ഷേ അവരുടെ ശരീരത്തിലെ വിയർപ്പ് പ്രകൃതിയുടെയും വെയിലിന്റെയും മനോഹാരിതയിൽ നേർപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടാകാം. ചിത്രങ്ങളുടെ ഊഷ്മളമായ ടോണുകൾ അവയുടെ താപനിലയാണ് വെളിപ്പെടുത്തുന്നത്. താരങ്ങളെയും അവരുടെ പ്രകടനങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള സംവിധായകന്റെ തീർപ്പുകൾ നമുക്ക് ഊഹിച്ചെടുക്കുക സാധ്യമല്ല. പരജനോവിന്റെ ശൈലി യാദൃശ്ചികമല്ല. പരജനോവിനെപ്പോലെയുള്ള മറ്റു സംവിധായകരായ ഫ്രഞ്ച് സംവിധായകൻ റോബർട്ട് ബ്രെസ്സനും ഒരു കാലത്ത് തന്റെ അഭിനേതാക്കളെ ‘അഭിനയിക്കാൻ’ അനുവദിച്ചിരുന്നില്ല എന്ന് കേട്ടിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സിനിമകളിൽ എല്ലാ അഭിനേതാക്കളും കൃത്യമായ നിർമമത്വം ഉൾക്കൊണ്ടവരായിരുന്നു. ബ്രെസനെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഇത് സിനിമയുടെ കർത്തൃത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചയാണ്. അതേസമയം, അക്കാലത്തെ നിശ്ചല ജീവിതത്തിന്റെ ആചാരപരമായ ചിത്രീകരണത്തിൽ പരഞ്ജനോവിന് താൽപ്പര്യവുമുണ്ട്. ആചാരത്തിൽ, കഥാപാത്രങ്ങൾക്ക് സന്തോഷമോ സങ്കടമോ ഇല്ല. അവരുടെ ഭാവങ്ങൾ ആകാരണമായ ഗാംഭീര്യം കൊണ്ട് മൂടിയിരിക്കുന്നു.

ഒരുപക്ഷേ, ചിലർ ഊഹിച്ചതുപോലെ,ഈ സിനിമയിൽ.മാതളനാരങ്ങയുടെ നിറത്തിന്റെ ഷേഡുകൾ ഉൾച്ചേർന്നിരിക്കുന്നത് ആന്തരികതയിലാണ്. കഥാപാത്രങ്ങളുടെ ഭാവങ്ങളിലൂടെയല്ല, മറിച്ച് അവരുടെ ഹൃദയങ്ങളിലൂടെയാണ് അത് കൈമാറുന്നത്. പരഞ്ജനോവ് തന്നെ പറയുന്നതുപോലെ:

‘ഞാൻ ഒരു കവിയുടെ ജീവിതം പറയാൻ ശ്രമിക്കുന്നില്ല, മറിച്ച് ഒരു കവിയുടെ ആന്തരിക ലോകം പുനഃസൃഷ്ടിക്കാനാണ് ശ്രമിക്കുന്നത്. സിനിമയിൽ, കവിയുടെ ബാല്യകാലം മുതൽ കവിയുടെ യൗവനം വരെയും കവി കൊല്ലപ്പെട്ടതിനുശേഷം ശവസംസ്കാരം വരെയും ആവിഷ്കരിക്കുന്നു.

ജീവിതത്തിന്റെ യാത്ര വളരെ നീണ്ടതാണ്. എല്ലാ ജീവിതങ്ങളുടെയും അവസ്ഥ ഇങ്ങനെയായിരിക്കണം, പക്ഷേ, സിനിമയിൽ അത് വ്യത്യസ്തമായി അനുഭവപ്പെടുന്നു. കവിയുടെ ജീവിതത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഈ അതുല്യമായ സ്വപ്നത്തിൽ, നമ്മുടെ നിഴലുകൾ കവിതകളിലേക്ക് ഇഞ്ചിഞ്ചായി കത്തികയറുന്നത് കാണാം.
സംവിധാന കലയുടെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ ശൈലിയും സായത് നോവയുടെ കവിതകളും കലർന്ന അതിമനോഹരമായ ആഖ്യാനമാണ് ഈ സിനിമയുടേത്.

സായത് നോവയുടെ ഭ്രമാത്മകമായ കാവ്യ ജീവിതത്തിന്റെ അടരുകളെ നോൺ നറേറ്റീവ് ദൃശ്യ സഞ്ചയങ്ങളിലൂടെ പറയാൻ മിഖായേൽ വാസ്തന്റെ ക്യാമറ ഏറെ ശ്രമിക്കുന്നുണ്ട്.

സയത് നോവയുടെ ജീവിതത്തെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ കവിതകളിലൂടെ തന്നെ വെളിപ്പെടുത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നുണ്ട് സിനിമ.കവിയുടെ ജനനവും പ്രണയവും മൊണാസ്ട്രി ജീവിതവും മരണവും വരെയുള്ള കാലഘട്ടമാണ് പ്രതിപാദന വിഷയം.
പക്ഷേ ഒരു വ്യവസ്ഥാപിത ആഖ്യാന ശൈലിയിൽ നിന്നും മാറി സായത്തിന്റെ കവിതകളിലെ ആത്മാംശത്തെ ചുരണ്ടിയെടുത്ത് ദൃശ്യങ്ങളിലേക്ക് കലർത്തുകയാണ് സിനിമ.കവിതയിൽ നിന്ന് സംവിധായകന്റെ ഭാവനയിലേക്ക് കടന്നിരിക്കുന്ന ദൃശ്യങ്ങളാണ് സിനിമയിൽ അധികവും

ഭാരമേറിയ ഒരു പുസ്തകം ഒരു കൈയിൽ പിടിച്ച് പള്ളിയുടെ മുകളിലേക്കുള്ള കോണി കയറിപ്പോകുന്നു ഒരു കുട്ടി. പള്ളിയുടെ ഉച്ചിയിൽ എത്തിയ അവൻ ആ വലിയ പുസ്തകം തുറന്നു നോക്കുകയാണ്. മനുഷ്യരും പക്ഷികളും മൃഗങ്ങളും ചേർന്ന ആ പുസ്തകത്തിന്റെ താളുകളാണ് നാം കാണുന്നത്. അടുത്ത ഷോട്ട് ഈ സിനിമയിലെ ഏറ്റവും മനോഹരമായ ഒരു ഷോട്ടാണ് ലംബമായും തിരശ്ചീനമായും തുറന്നു വെച്ചിരിക്കുന്ന പുസ്തകങ്ങൾക്കിടയിൽ അനായാസമായി മലർന്നു കിടക്കുന്ന കുട്ടി.കാറ്റിൽ ഇളകുന്ന പുസ്തകത്താളുകളുടെ ശബ്ദം മാത്രം കേൾക്കാം.പള്ളി മണിയുടെ കൊളുത്തിൽ തൂങ്ങിക്കിടന്ന് ആടുകയാണ് ആ കുട്ടി.
നിറങ്ങളുടെ സമൃദ്ധിയാണ് ഈ ചിത്രത്തിൽ വസ്തുക്കളുടെ അകലങ്ങൾ അടയാളപ്പെടുത്തുന്ന കൽപ്പനകൾ ജലത്തിന്റെയോ കാറ്റിന്റെയോ എന്നറിയാത്ത ശബ്ദം.

“സയത് നോവ” എന്ന പേരിൽ പൂർത്തിയാക്കിയ ചിത്രം സോവിയറ്റ് അധികാരികൾ
നിരോധിക്കുകയും അദ്ദേഹത്തെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യുകയും മൂന്ന് വർഷത്തിലധികം ജയിലിൽ അടക്കുകയും ചെയ്തു. പിന്നീട് സിനിമ വീണ്ടും എഡിറ്റ് ചെയ്ത് പരിമിതമായ റിലീസ് നൽകുകയായിരുന്നു

ദി കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സിന്റെ ചരിത്രവും പശ്ചാത്തലവും ചിത്രത്തിന്റെ അതിശയകരമായ ഇമേജറികൾ പോലെ തന്നെ ശ്രദ്ധേയമാണ്. 1924-ൽ അർമേനിയൻ മാതാപിതാക്കളുടെ സോവിയറ്റ് ജോർജിയയിൽ ജനിച്ച പരജനോവ്, 21-ാം വയസ്സിൽ ചലച്ചിത്രനിർമ്മാണത്തിലേക്ക് ശ്രദ്ധ തിരിക്കുകയും മോസ്കോയിലെ പ്രശസ്തമായ സോവിയറ്റ് റഷ്യൻ ഓൾ-യൂണിയൻ സ്റ്റേറ്റ് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സിനിമാട്ടോഗ്രഫി ഫിലിം സ്കൂളിൽ ചേരുകയും ചെയ്തു. അതിന് മുമ്പ് കഴിവ് തെളിയിച്ച ഒരു സംഗീതജ്ഞനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. മൂന്ന് വർഷത്തിന് ശേഷം അദ്ദേഹം സോവിയറ്റ് അധികാര കേന്ദ്രവുമായി അഭിപ്രായവ്യത്യാസം പ്രകടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്.
റഷ്യയിൽ നിയമവിരുദ്ധമായ സ്വവർഗരതി ആരോപിക്കപ്പെട്ട് അദ്ദേഹം രണ്ട് മാസം ജയിലിൽ കഴിയുകയും ചെയ്തു അക്കാലത്തു .പിന്നീട് പരജ്നോനോവ് മോചിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. എല്ലാ ആരോപണങ്ങളും അദ്ദേഹം നിരസിച്ചു.

ഈ എപ്പിസോഡ് പിന്നീട് ദ കളർ ഓഫ് പോമൻ ഗ്രറ്റ്സിന്റെ പ്രശ്‌നകരമായ ചരിത്രത്തിലെ ഒരു പ്രധാന ഘടകമായി മാറുന്നുണ്ട്.

1962-ൽ വിവാഹമോചനം നടന്ന അതേ വർഷം തന്നെ ആൻന്ദ്രേ തർക്കോവ്‌സ്‌കിയുടെ ശ്രദ്ധേയമായ ആദ്യ ചിത്രമായ ഇവാൻസ് ചൈൽഡ്‌ഹുഡ് പുറത്തിറങ്ങി അപ്പോൾ, തർകോവ്സ്കിയെകുറിച്ച് സെർജി എഴുതിയത്.
ഇങ്ങനെയായിരുന്നു.

“എന്നേക്കാൾ 12 വയസ്സിന് താഴെയുള്ള തർക്കോവ്സ്കി എന്റെ അധ്യാപകനും ഉപദേശകനുമായിരുന്നു. ഇവാൻസ് ചൈൽഡ് ഹൂഡിൽ സ്വപ്നങ്ങളുടെയും ഓർമ്മകളുടെയും ചിത്രങ്ങൾ ഉപമയും രൂപകവുമായി അവതരിപ്പിക്കാൻ തർക്കോവ്സ്കി ഉപയോഗിച്ച കാവ്യരൂപത്തെ മനസ്സിലാക്കുകഎന്നത് ആസ്വാദനത്തിന്റെ വേറിട്ട ഒരു വഴിയാണ്.അത് മുന്തിയ അനുഭവമാണ് ”

തന്റെ ജന്മനാട്ടിലെ സംസ്കാരങ്ങളുടെ ശക്തമായ കൂടിച്ചേരലിലൂടെയാണ് പരഞ്ജനോവ് ആദ്യകാലങ്ങളിൽ തന്റെ രചനകൾ ഒരുക്കിയത്.

ഒരുപക്ഷേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട നേട്ടം റഷ്യൻ ഇതര സോവിയറ്റ് രാജ്യങ്ങളായ ജോർജിയ, അർമേനിയ, ഉക്രെയ്ൻ എന്നിവയുടെ സമ്പന്നമായ പൈതൃകം ലോകസിനിമയുടെ ശ്രദ്ധയിൽ കൊണ്ടുവന്നു എന്നതായായിരുന്നു.

ഈ പ്രദേശത്തെ നാടോടി കലകളോടുള്ള പരജനോവിന്റെ അഗാധമായ സ്നേഹവും സെർജി ഐസെൻസ്റ്റീൻ, അലക്സാണ്ടർ ഡോവ്‌ഷെങ്കോ തുടങ്ങിയവരുടെ സ്വാധീനവും, ദ കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്‌സിന്റെ ആഖ്യാനത്തിൽ
പ്രകടമാണ്. നിശ്ശബ്ദ ചലച്ചിത്ര നിർമ്മാതാക്കളിൽ നിന്ന് കടമെടുത്ത സ്റ്റൈലിസ്റ്റിക് രീതികൾ സമന്വയിപ്പിച്ച അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിന്നീടുള്ള സിനിമകൾ പ്രധാനപ്പെട്ട അടയാളങ്ങളാണ്. ജമ്പ് കട്ടുകളുടെ രൂപത്തിലുള്ള മോഡേണിസ്റ്റ് ഫിലിം ടെക്നിക്കുകളും അദ്ദേഹം പരീക്ഷിച്ചു.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പക്വതയുള്ളതെന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെട്ട, ഒന്നാണ് പരഞ്ജനോവിനെ അന്താരാഷ്ട്ര ശ്രദ്ധയിൽ കൊണ്ടുവന്ന ഷാഡോസ് ഓഫ് ഔർ ഫോർഗോട്ടൻ ആൻസസ്‌റ്റേഴ്‌സ് (1964).

പരുഷമായ കാർപാത്തിയൻ പർവതനിരകളിലെ കുടുംബങ്ങൾക്കിടയിലെ അപശ്രുതികളാണ് ഇതിൽ ഉള്ളത്.

പക്ഷേ, സയത് നോവയുടെ ജീവിതത്തെ കാവ്യാത്മകവും സ്വപ്നതുല്യവുമായ ടേബിളുകളുടെ ഒരു പരമ്പരയിൽ ചിത്രീകരിക്കുന്ന അധ്യായങ്ങളായി സംഘടിപ്പിച്ച ദ കളർ ഓഫ് പോമൻഗ്രേറ്റ്സ് ആയിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതിഭ ഉറപ്പിച്ച ചിത്രം.

പരജനോവിന്റെ പുതിയ അന്താരാഷ്‌ട്ര പ്രശസ്തി കാരണം സോവിയറ്റ് സിനിമാ അധികാരികൾ അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പം പ്രവർത്തിക്കുന്നതിൽ സന്തുഷ്ടരായിരുന്നു.
എന്നാൽ The Colour of Pomegranates നിർമ്മാണത്തിലേക്ക് കടക്കുന്നതിന് മുമ്പുതന്നെ തിരക്കഥയെക്കുറിച്ച് ആശങ്കകൾ അവർ പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. സംവിധായകന്റെ പ്രകോപനപരമായ പെരുമാറ്റവും പ്രദേശത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തിലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇടപെടലും ചേർന്നുള്ള സിനിമയുടെ വിചിത്ര സ്വഭാവം ഒടുവിൽ അദ്ദേഹത്തെ സൂക്ഷ്മപരിശോധനയ്ക്ക് വിധേയമാക്കാൻ അവരെ പ്രേരിപ്പിച്ചു.

മാതളനാരങ്ങയുടെ ചുവപ്പ് നിറത്തെ ദൃശ്യത്മാകമായി കൂടുതൽ ആവിഷ്കരിക്കാൻ രൂപകൽപ്പന ചെയ്‌ത ആഖ്യാനമാണ് ഈ സിനിമയുടേത്.

സയത് നോവയുടെ കവിതയിൽ നിന്ന്

I am the man, whose life and soul are torment
എന്ന് ഉദ്ഘോഷിക്കുന്ന പുരുഷശബ്ദത്തോടെയാണ് സിനിമ ആരംഭിക്കുന്നത്.
തന്റെ 2013-ലെ പുസ്തകമായ ദി സിനിമ ഓഫ് സെർജി പരജനോവിൽ ജെയിംസ് സ്റ്റെഫൻ ഇങ്ങനെ പ്രസ്താവിക്കുന്നു:

“സിനിമയുടെ പ്രമേയപരമായ സമ്പന്നതയും വൈകാരിക അനുരണനവും പ്രതി പാദിക്കുന്ന ഒരു ചലച്ചിത്രം എന്ന നിലയിലും തന്റെ ആഖ്യാന പാടവം ഉൾച്ചേർത്ത ചെയ്ത ആത്മകഥ എന്ന നിലയിലും അതിന്റെ ദ്വന്ദദർശനത്തിൽ നിന്നാണ് ഈ സിനിമ സംവദിക്കുക.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ പക്വതയുള്ള പല സിനിമകളിലും കലാസൃഷ്ടികളിലും ഹോമോറോട്ടിക് ഘടകങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ നമുക്ക് കഴിയും. 1974-ൽ സ്വവർഗരതിയുടെ പേരിൽ വീണ്ടും അറസ്റ്റിലാകുന്നതിന് മുമ്പ് പുതിയ പ്രോജക്ടുകൾ പൂർത്തിയാക്കാൻ പരഞ്നോവിനു കഴിഞ്ഞില്ല. 1977-ന്റെ അവസാനത്തോടെയാണ് പരജനോവ് ജയിൽ വിട്ടത്. കലാസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ തുടർന്നുള്ള തുറന്ന പ്രതിരോധം തുടർന്നു.

1980 കളുടെ അവസാനത്തിൽ യാത്ര ചെയ്യാൻ അനുവദിച്ചപ്പോൾ രണ്ട് സിനിമകൾ കൂടി പൂർത്തിയാക്കാനും അന്താരാഷ്ട്ര ചലച്ചിത്രമേളകളിൽ പ്രശംസ നേടാനും പരഞ്ജനോവിന് കഴിഞ്ഞു, എന്നാൽ ശ്വാസകോശ സംബന്ധമായ അസുഖം കണ്ടെത്തിയപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രിയപ്പെട്ട പ്രോജക്റ്റായ ആത്മകഥാപരമായ കുമ്പസാരത്തിന്റെ പ്രാരംഭ ഘട്ടത്തിലായിരുന്നു അദ്ദേഹം.അർബുദം ബാധിച്ച് ഒരു വർഷത്തിനുശേഷം 1990-ൽ അദ്ദേഹം മരിക്കുകയായിരുന്നു.

കളർ ഓഫ് പോമൻ ഗ്രേറ്റ്സ് പാശ്ചാത്യ കാഴ്ചക്കാർക്ക് അമ്പരപ്പിക്കുന്ന അനുഭവമായിരുന്നു. അത് സ്വീകരിച്ച പ്രദേശത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിൽ ആഴ്ന്നിറങ്ങാത്ത ആർക്കു വേണമെങ്കിലും അറിവിന്റെ ഖനി ഈ സിനിമ തുറന്നു കൊടുക്കുന്നുണ്ട്.

പരജനോവിന്റെ ചലച്ചിത്ര ദർശനത്തിന്റെ വ്യാപ്തി വ്യക്തമാണ്. ടൊറന്റോ സ്ക്രീനിംഗിൽ, സ്കോർസെസ് പറഞ്ഞു:

“ചിത്രത്തിന്റെ അവസാനമാകുമ്പോഴേക്കും
സയത് നോവയെക്കുറിച്ച്
എനിക്ക് അറിയാവുന്നതിലും കൂടുതൽ മനസിലാക്കാൻ സാധിച്ചു.
പരജനോവ് ചെയ്തത് കാലാതീതമായ ഒരു സിനിമാറ്റിക് അനുഭവത്തിലേക്കുള്ള ഒരു വാതിൽ തുറക്കുക എന്നതാണ്.”

1970-കളിൽ പരജനോവിന്റെ റിലീസിനായി പോരാടിയ സംവിധായകരിൽ ഒരാളായ ജീൻ-ലൂക്ക് ഗോദാർഡ് പറഞ്ഞു: “നിങ്ങൾക്ക് കുറഞ്ഞത് 15 മൈൽ അകലെ താമസിക്കണമെന്നും, കളർ ഓഫ് പോമൻ ഗ്രേറ്റ്സ് കാണാൻ കാൽനടയായി അത്രയും ദൂരം നടക്കേണ്ടതുണ്ട് എന്നും, അത് ഒരു ആവശ്യമാണെന്നും ഞാൻ കരുതുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് ആ ആവശ്യം തോന്നുകയും ആ വിശ്വാസം നൽകുകയും ചെയ്താൽ, സിനിമയ്ക്ക് നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നതെല്ലാം നൽകാൻ കഴിയും”

ആർമിനിയൻ കലയിലെ മിനിയേച്ചറുകൾ ആവിഷ്കരിക്കുക എന്ന ആശയമാണ് ഈ സിനിമയിൽ പരഞ്ജ്നോവ് സ്വീകരിച്ചിരിക്കുന്നത്. സിനിമയിൽ ഉൾപ്പെട്ട സംഭാഷണങ്ങൾ ചെറുതാണ്. ഓരോ രംഗവും സൂക്ഷ്മമായി തയ്യാറാക്കിയതാണ്.സിനിമയുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ധാരാളം പരമ്പരാഗത ഗാനങ്ങൾ കേൾക്കാം. മുമ്പ് സൂചിപ്പിച്ചതുപോലെ. മിക്കവാറും എല്ലാ സംഭാഷണങ്ങളും കവിത പോലെയാണ് അത് നദി പോലെ ഒഴുകുന്നു അതിന്റെ ആഖ്യാനസ്വഭാവം.
സയത് നോവയുടെ ജീവിതവും കവിതകളുമാണ് ഈ ചിത്രത്തിന് ആധാരം എന്നതുകൊണ്ട് ഒരു സാധാരണ ജീവചരിത്രം ഉണ്ടാക്കരുത് എന്നദ്ദേഹം. ആദ്യം തന്നെ തീരുമാനിച്ചു. ഒരു കലാകാരന്റെ ജീവിതത്തിൽ നിന്ന് കലയെ സൃഷ്ടിക്കുകയായിരുന്നു സെർജി. അത് പിന്നീട് ഇത് തികച്ചും മനോഹരമായ ഒരു വിഷ്വൽ ട്രീറ്റാക്കി മാറ്റുന്നു. സിനിമയുടെ യഥാർത്ഥ ഇതിവൃത്തം കവിയുടെ ജീവിതത്തിലെ വ്യത്യസ്ത കാലഘട്ടങ്ങളാൽ വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. സിനിമയെ തിരിച്ചിരിക്കുന്ന വിഭാഗങ്ങൾ ഇവയാണ്: ബാല്യം, യുവത്വം, രാജകുമാരന്റെ കോടതി, ആശ്രമം, സ്വപ്നം, വാർദ്ധക്യം, മരണത്തിന്റെയും മരണത്തിന്റെയും മാലാഖ. സ്വാഭാവികമായും, ഇത് നോവയുടെ ജീവിതഗതിയെ പിന്തുടരുന്നു, അതിനൊപ്പം ചിത്രങ്ങളും നിറങ്ങളും മാറുകയും ഭാഷയിൽ എൻകോഡ് ചെയ്ത ഒരു അനുഭൂതിയായി മാറുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ സിനിമയിലേക്ക് കടക്കുന്നതിന് മുമ്പ് നമുക്ക് അർമേനിയൻ സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ചോ കവിയെക്കുറിച്ചോ ഒന്നും അറിയില്ലായിരിക്കാം. എന്നാൽ നാം അറിഞ്ഞോ അറിയാതെയോ അർമേനിയൻ സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ചുള്ളവിവിധ ജ്ഞാന മണ്ഡലങ്ങളിലേക്ക് പടരുന്നു.
തർക്കോവ്‌സ്‌കിയെപ്പോലുള്ള അക്കാലത്തെ മറ്റ് സോവിയറ്റ് സംവിധായകരുമായുള്ള താരതമ്യം സ്വാഭാവികമായി വരാം.

ഈ സിനിമ കണ്ടതിന് ശേഷം നോവയുടെ കവിതകളിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുകയും വീണ്ടും സിനിമയിലേക്ക് മടങ്ങുകയും ചെയ്യുമ്പോളാണ്. യഥാർത്ഥത്തിൽ. ഈ സിനിമയുടെ ആഖ്യാനം തന്നെ കവിതയാണ് എന്ന് തിരിച്ചറിയുക.

സംഭാഷണങ്ങൾ പാട്ടിന്റെ ശരീരമാണ്. സ്വീകരിക്കുന്നത് . സ്‌ക്രീനിൽ എഴുതിയിരിക്കുന്ന കവിതകൾ നോവയുടെ സാന്നിധ്യം നമ്മെ അറിയിക്കുകയും പിന്നീട് നിശബ്ദരാക്കുന്നതിന്റെ അക്രമത്തെ അപലപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ദ്വാരങ്ങൾ, മയിലുകൾ, ചോര പുരണ്ട പഴങ്ങൾ, ധാരാളമായി ഉപയോഗിച്ചിരിക്കുന്ന ജ്യോമതീയ മാതൃകകൾ, അതിന്റെ പ്രതിരൂപംങ്ങൾ,എന്നിവയ്ക്ക് മുകളിൽ മനുഷ്യർ ചുറ്റിക്കറങ്ങുന്നത് നാം കാണുന്നു. രക്തത്തിന്റെ സാന്നിധ്യം എന്ന പോലെ രക്തസ്രാവം മാതളനാരങ്ങയിൽ നിന്ന് ആരംഭിക്കുന്ന ദൃശ്യരൂപകങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു..

ഒരു ചുവന്ന ചുവന്ന ലെയ്‌സ്ലേക്ക് ഫോക്കസ് ചെയ്യുന്ന ഒരു ദൃശ്യം മനോഹരമാണ്.
കഥാപാത്രങ്ങൾക്ക് മിക്കപ്പോഴും. ചലനമില്ല. ചലച്ചാൽത്തന്നെ, അത് സാവധാനത്തിലുമാണ് കഥാപാത്രങ്ങൾ ക്യാമറയിലേക്ക് നേരിട്ട് നോക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത് പ്രേക്ഷകരോട് കണ്ണുകളിലൂടെ സംവദിക്കുകയാണവർ.
സംഗീതം അഖ്യാനത്തിന്റെ ഭാഗമായി ക്രമീകരിച്ചിരിക്കുന്നു.
പക്ഷെ ആരാണ് പാടുന്നത് എന്ന് നമുക്ക് കാണാനാവില്ല. ജോർജിയയിലെ സോഫിക്കോ ചിയൗറേലി എന്ന നടി നിരവധി കഥാപാത്രങ്ങളായി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നുണ്ട്. അവരുടെ വ്യത്യസ്തമായ വേഷവിധാനവും വസ്ത്രധാരണവും ആകർഷകമാണ്.

സിനിമ അവസാനിക്കുമ്പോൾ പതിയെ ആഖ്യാനം കടന്നുവരുന്നു.

“നീ തന്ന
അപ്പം
മനോഹരമായിരുന്നു.
പക്ഷേ
മണ്ണിന്റെ രുചി കൂടുതൽ മനോഹരമായിരുന്നു.

എന്നെ ഭൂമിയിലേക്ക് തിരിച്ചയക്കുക
ഞാൻ
ക്ഷീണിതനാണ്.'”

ദൂരെ പള്ളി മണിയുടെ ശബ്ദം. കടൽക്കരയിൽ ഇരുന്ന് ഒരാൾ ഒരു അസ്ഥികൂടത്തിന്റെ ശിരസ്സ് മുകളിലേക്ക് ഉയർത്തുന്നു. ഭിത്തിയിൽ ആഴത്തിൽ കുത്തിനിർത്തിയ ഒരു കത്തി. ഭിത്തിയിൽ നിന്ന് ഒലിച്ചിറങ്ങുന്ന രക്തം.
ഒരു പെയിന്റിങ്ങിലേക്ക് എന്നപോലെ കലരുന്ന ദൃശ്യങ്ങൾ. ഉടൽ നിറയെ പൂക്കൾ ചൂടിയ പെൺകുട്ടി. അവളുടെ ചുമലിൽ ഒരു വെളുത്ത കോഴി. ഇടതു കൈയിൽ ഒരു വാൾ. ഭരണിയിൽ നിന്ന് ചുവന്ന വെള്ളം അവൾ ഒരുവന്റെ നെഞ്ചിലേക്ക് ഒഴിക്കുന്നു. ചാപ്പലിൽ നിന്ന് കേൾക്കുന്ന സംഗീതം. അയാൾ നിലത്ത് മലർന്നു കിടക്കുന്നു. അയാൾക്ക് ചുറ്റും കത്തുന്ന മെഴുകു തിരികൾ. ഭ്രമാത്മകം എന്ന് തോന്നിപ്പിക്കുന്ന ഷോട്ടുകളാണ് പിന്നീട്. നിരവധി വെളുത്ത കോഴികൾ അയാൾക്ക് മുകളിലേക്ക് പറന്നിറങ്ങുന്നു. പള്ളി ഭിത്തിയിലൂടെ അരിച്ചിറങ്ങുന്ന വെള്ളത്തിന്റെ കറ. പൂക്കൾ. ചൂടിയ പെൺകുട്ടിയുടെ മുഖം.

സ്വപ്ന ദൃശ്യങ്ങൾ എന്ന് തോന്നിപ്പിക്കുന്ന ഭാവനയുടെ അതി തീവ്രമായ അടയാളമായി ദി കളർ ഓഫ് പോമൻ ഗ്രേറ്റ്സ് നിലനിൽക്കുന്നു

ഏത് പൂന്തോട്ടത്തിലേക്കാണ്
നീ പ്രവേശിക്കുന്നത്?
ഏത് ചെടിയുടെ വേരുകളിലേക്കാണ്
നീ പടരുന്നത്
ജലത്തിന്റെ ഏത് പാളിയാണ് നിന്നെ തണുപ്പിക്കുന്നത്?

സയത് നോവയുടെ കവിതകൾ തുടരുകയാണ്.

---

ആത്മ ഓൺലൈൻ വാട്ട്സാപ്പിൽ ലഭിക്കാൻ ഇവിടെ ക്ലിക്ക് ചെയ്യുക

ആത്മ ഓൺലൈനിലേക്ക് നിങ്ങൾക്കും സൃഷ്ടികൾ അയക്കാം: (ഫോട്ടോയും ഫോണ്‍ നമ്പറും സഹിതം)
Email : editor@athmaonline.in

ആത്മ ഓൺലൈനിൽ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന രചനകളിലെ അഭിപ്രായങ്ങൾ രചയിതാക്കളുടേതാണ്. അവ പൂർണമായും ആത്മയുടെ അഭിപ്രായങ്ങൾ ആകണമെന്നില്ല